Madelijne Kool: "Het begin is vaak mooier dan het einde”

Madelijne: “Ik werkte jarenlang in de reclame als conceptmaker en copywriter. Genoot van het creatieve proces. Maar op een gegeven moment vond ik reclame maken voor producten niet meer zo interessant. Ik voelde sterk de urgentie om mensen op een andere manier te laten kijken. Inzichten verschaffen, laten omdenken, spiegelen. En om ze te vermaken. Zes jaar geleden gooide ik het roer om en begon mijn geld te verdienen als cabaretier. Maar ik ben geen moppentopper hoor. Mijn shows zijn niet vrijblijvend.”

Madelijne: “Ik las het boek Material Matters van Thomas Rau en Sabine Oberhuber. Dit gaat over een nieuw economisch model: een wereld waarin de consument niet langer ‘eigenaar’ maar ’gebruiker’ is, materialen rechten krijgen en afval verleden tijd is. Hoe voorkomen we dat we onze aarde ‘op’ gebruiken? Het boek  is doorspekt met sterke voorbeelden van hoe het zo ver heeft kunnen komen. Neem de Philips lamp: op een gegeven moment was er de lamp die nooit kapot ging. Een geweldige uitvinding na de kaars. Of de Miele wasmachine die soms een leven lang meeging. Goed voor de consument, vervelend voor de producent. Want hoe zorg je dat mensen blijven kopen? De oplossing: producten maken die kort meegaan. Wegwerpartikelen. Daarmee hebben we het voor onszelf verziekt. Want nu liggen de oceanen vol met plastic. En weten we niet of onze kinderen en kleinkinderen straks nog een leefbare planeet bewonen. Het idee van Material Matters is dat mensen gebruiker worden in plaats van eigenaar. En om al het materiaal in huizen te voorzien van een paspoort. Zodat we de oorsprong weten en iedereen zelf verantwoordelijk wordt voor het materiaal dat hij gebruikt. Zo krijgen materialen een circulaire levensloop waardoor afval verleden tijd is. Geweldig idee!

Het inspireerde me voor mijn nieuwe voorstelling 'We moeten ergens beginnen'. Daarin laat ik de worsteling zien van de normale mens, van mijzelf dus. Want in zo’n boek klinkt het logisch en van ‘dat moeten we natuurlijk doen’…. Maar HOE dan?! Als individu? Hoe kun je zelf een steen verleggen in de klimaatcrisis die zo immens lijkt? Daar heb ik het dan over. Laat de overheid en bedrijven de grote rotsen maar verleggen. Als iedereen daarnaast zelf een klimaatkiezeltje verlegt, ontstaat er vanzelf een berg. Maar ik ben niet van het opgeheven vingertje! Ik zeg bijvoorbeeld eerlijk dat ik veel te gezellig ben om het milieu te redden. Ik vergelijk het met lijnen. Daar heb je wilskracht en doorzettingsvermogen voor nodig. Toch kan ik kleine kiezels verleggen, zoals vegetarisch eten, tweedehands kleding kopen of met de trein met vakantie te gaan.”

“Een avond cabaret met veel muziek en recyclebare grappen! Ik begin in de voorstelling drie keer opnieuw. De eerste keer gaat het over kleine beginnetjes om het klimaat te redden. De voorstelling is doorspekt met circulaire tips, zoals ‘je man recyclen’. En bijvoorbeeld de lancering van een koninklijke circulaire kledingbieb: een soort bibliotheek voor prinsessen om hun outfits uit te lenen, die dragen ze immers vaak maar een keer.

Het tweede begin van de voorstelling gaat over zelfreflectie. Eerlijk zijn naar jezelf. Daarbij spaar ik niemand… vooral mezelf niet. Wat voeg ik nou toe aan de wereld? En waarom moet het leven eigenlijk groots en meeslepend zijn? Van wie moet dat? Klein en persoonlijk is ook mooi. Ik zoom daarbij in op het gevoel van alsmaar tekortschieten. Bijvoorbeeld bij het opvoeden van mijn dochters. Maar ook ten opzichte van het klimaat. 

Het derde begin gaat over zelfacceptatie. Neem mijn ziekte MS: sinds 2,5 jaar weet ik dit en dat is niet grappig. Voor mijn gevoel zit ik met de komst van die MS in een verkeerd lichaam… net als misschien wel heel veel anderen. Hoe ga ik daar mee om? Hoe ga ik om met ouder worden, met het verval? Ik merk dat ik een beetje haast heb gekregen. Voel de urgentie om in actie te komen. Om niet alleen te consumeren maar ook een bescheiden bijdrage te leveren aan deze wereld.”

“Ik ben ‘stem’ voor commercials, verzorg maatwerkvoorstellingen, bijdragen aan congressen, maak liedjes en ben nu bezig met mijn boek ‘Papieren selfies’. Dat komt tegelijk uit met mijn voorstelling. Op een gegeven moment had ik duizenden foto’s in mijn telefoon. Krijg je niet weg geplakt! Toen ben ik begonnen met het vangen van een situatie, vanuit mijn perspectief, in woorden in plaats van foto’s. Die zijn vaak eerlijker dan een foto. Geven meer nuance. Over het klimaat schreef ik bijvoorbeeld deze: 

Klimaat Gedoe Selfie

Zie mij hier zwoegen 
voor een zuiver geweten
vliegtuigen vliegen 
maar ik ga niet mee
Diervriendelijk doen 
door plantaardig te eten
Ik doe wat ik kan
vis plastic uit zee.

Toiletpapier gebruik ik 
aan beide zijden
Ik vreet sojakaas
Ik drink takkenthee
Het konijn van de buren 
heb ik bevrijd en
Een condoom kun je wassen, 
dan kan het weer mee.

Ik scheid al mijn plastic, 
desnoods van mijn man
Moedeloos zucht ik soms: 
heeft het wel zin?
Het is niet iets wat ik 
in mijn eentje oplossen kan
Maar ik gebruik mijn groene, 
oranje EN grijze kliko
dat scheelt misschien weinig, 
maar het is wel een begin.

De papieren selfie is ook bedoeld als digitale detox.”

“Het spelen van een fijne voorstelling waarin je voelt dat het klopt: de grappen vallen, het publiek zit er lekker in, de muziek lift me en daarna dat gevoel van: ik heb er alles uitgehaald.  Dat kan overigens voor een grote zaal zijn, maar ik speel ook in huiskamers voor 40 man en dat is echt heel tof om te doen. En dat mensen na afloop zeggen: we hebben ontzettend gelachen en je hebt ons ontroerd of aan het denken gezet. Ik geniet ook erg van het creatieve proces met mijn team. Sparren, schrijven, uitproberen. Maar ook: dat iemand eens zei dat ik dingen verwoord die hij niet kon verwoorden. En vooral: dat ik mensen weet te raken, in hun hoofd én in hun hart. Deze voorstelling is extra spannend, want het is een heel persoonlijke show geworden. ‘Hoe persoonlijker, hoe universeler’ hoorde ik eens iemand zeggen. Zonder dat het therapie-theater wordt, want daar ben ik niet zo van. Het moet wel leuk blijven.”

Nieuwsgierig geworden naar de voorstelling van Madelijne Kool? Op haar website www.madelijnekool.nl staan de speeldata.