9 goede vragen over geld die verrassen en verrijken

Elke vindt het helemaal niet logisch dat praten over geld zo’n taboe is hier in Nederland. Sterker nog, ze vindt het raar. “Ik denk dat het in onze Nederlandse cultuur zit. We vinden mensen die praten over geld al snel opschepperig. Terwijl in Amerika een van de eerste vijf vragen schijnt te zijn: hoeveel verdien je? Waarop een gangbaar antwoord op het genoemde salaris is: wat lekker voor je zeg, wees er maar trots op!”

“Hier in Nederland zijn we zo niet. Je kunt dat bijvoorbeeld al merken aan onze uitdrukkingen. Zoals: ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, ‘kinderen die vragen worden overgeslagen’ en ‘zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen’. Deze uitdrukkingen dragen bij aan onze aannames over geld. Die krijgen we mee van onze ouders, school en maatschappij. Om het taboe ‘praten over geld’ te doorbreken, is een ‘goed gesprek’ van groot belang."

“Een goed gesprek is een gesprek waarbij je aan het eind van het gesprek terugkijkt en denkt: ‘hé, ik heb iets ontdekt over mezelf’ of ‘ik heb een ander perspectief dan dat ik tot nu toe kende’. In een goed gesprek is het belangrijk dat je niet op je stokpaardje zit, maar dat je echt je best doet om een onbekend terrein te verkennen.” 

“Het gaat denk ik vaak fout op het moment dat je het er niet mee eens bent, en dat je dat ook duidelijk wil laten blijken. Wat we namelijk vaak doen is dat we voortdurend luisteren met de intenties: ‘wat vind ík hiervan’ en ‘wat kan ík hiermee’. We zijn dan geneigd om het verhaal te hangen aan ons eigen kapstokje. Vervolgens gaan we vaak ons verhaal vertellen, of geven we direct advies.” 

Elke legt uit dat praten over jezelf zorgt voor dopamine, de stof die ervoor zorgt dat we ons tevreden en beloond voelen. Niet zo vreemd dus, dat we graag praten over onszelf. “Ook zijn we opgevoed met het idee dat je ‘eigen ik’ heel interessant is, dat je een duidelijke mening moet hebben en dat je die vooral ook moet verkondigen. 

Een snel bedacht advies over de schutting gooien kan in eerste instantie misschien verbindend lijken. Want je denkt de ander te hebben geholpen, maar eigenlijk is het vaak niets meer dan een oppervlakkig gesprek. Je zet de ander niet zelf aan het denken. Je nodigt de ander niet uit om vanuit zichzelf tot een ander perspectief te komen.”

"Wat mij betreft doe je dat door echt op een hele andere manier te luisteren. Dus niet continue bezig te zijn met: ‘wat vind ík hiervan’, ‘wat kan ík hiermee’ en ‘hoe zou ík dit oplossen’. Maar wel met: ‘wat bedoel je precies’, ‘hoe is dat voor jou’ en ‘hoe denk je over deze situatie’. En dan ga je vanzelf vragen stellen."  

"Goede vragen zijn in het begin vaak ongemakkelijke vragen. Want tot die scherpe vragen, heeft zich altijd automatisch een plaatje afgespeeld dat comfortabel voelde. Maar als de ontvanger de vragen aan durft te gaan, dan worden het langzaam verrijkende vragen. Dan kan je iemand zien opbloeien, zo van: ‘á, verrek, zo heb ik er nog helemaal niet over nagedacht joh’. Maar in eerste instantie roepen goede vragen dus wel wat weerstand op.”

Volgens Elke mogen we wel wat opener zijn over het onderwerp geld, en zouden we daar dus vaker het gesprek over mogen voeren. “Er zijn zoveel geldproblemen. Zeker nu in deze coronacrisis, denk aan zzp’ers die geen buffer hebben bijvoorbeeld. Of die geen plan bedenken voor later, die op hun 66e denken: ‘o, verdorie, ik wil misschien wel met pensioen’. Als er zo’n taboe over geld heerst, hoe leren we onze kinderen dan goed met geld omgaan?"

Het werk van praktisch filosoof Elke Wiss bestaat vooral uit ‘denkvragen’ bedenken. Dit zijn dus geen gemakkelijke vragen zoals: ‘hoeveel verdien je?’, maar onderzoekende vragen die je hersenspinsels echt even aan het werk zetten. Tip vooraf: als iemand zegt ‘ja’ of ‘nee’, is je vervolgvraag altijd ‘waarom?’. En let er ook op dat de ontvanger wel echt ingaat op je vraag. Zo niet, geef dit aan en stel de vraag opnieuw.