We hebben allemaal soms last van stress. Maar wanneer is het te veel? Als je twijfels hebt over de mate van stress in jouw werk- of privéleven, doe dan de gezonde twijfeltest.
Een burn-out is een vorm van geestelijke en lichamelijke uitputting. Je komt thuis te zitten. Je ziet op tegen een kleine taak zoals de afwas of boodschappen. De oorzaak: een lange periode van overspanning en stress. Je herkent het aan hardnekkige klachten. Zoals extreme vermoeidheid, heftige emoties, gebrek aan zelfvertrouwen en lichamelijke klachten als hartkloppingen en buikpijn.
Je bent opgebrand. Je krijgt heftige lichamelijke en geestelijke klachten. Naar je werk gaan lukt niet meer. Zelfs de eenvoudigste huishoudelijke taken zijn al te veel. Een burn-out is volgens de Landelijke Eerstelijns Afspraak (LESA) een heftige vorm van overspannenheid.
Om burn-out klachten te voorkomen, moet je de waarschuwingssignalen vroegtijdig herkennen. De onderstaande, aanhoudende symptomen en klachten passen bij een burn-out.
Voor iedereen zijn er verschillende oorzaken van een burn-out sterk. Deze factoren spelen volgens Zorgwijzer een rol:
Of je meer kans hebt op een burn-out, heeft niet alleen te maken met je privé- of werksituatie. Het heeft ook te maken met je persoonlijkheid. Volgens ZorgkaartNederland heb je meer kans op een burn-out als je de volgende eigenschappen hebt:
Een burn-out is te behandelen. Het is een traject dat gepaard gaat met vallen en opstaan. Meld je klachten snel bij je huis- of bedrijfsarts. Met de arts bespreek je de vervolgstappen. Een praktijkondersteuner GGZ (POH-GGZ), een maatschappelijk werker of een psycholoog helpen je verder.
Je eigen problemen analyseren is niet eenvoudig. Helemaal niet als je mentaal in de knoop zit. Professionele hulp is aan te raden. Een arts of psycholoog kijkt hoe je omgaat met spanning, omdat het daar vaak misgaat. Er zijn allerlei behandelmethoden/therapieën voor een burn-out. Psychologen gebruiken vaak cognitieve gedragstherapie, oplossingsgerichte therapie, hartcoherentie en mindfulness. Blijf tijdens je behandeling en herstel actief. Doe je dagelijks activiteiten, zoals je deed, als dat je lukt. Soms krijg je ook medicijnen voorgeschreven, zoals slaap- of kalmeringsmiddelen. Maar die versnellen je genezing niet.
Het herstel van een burn-out verloopt volgens Charlotte Labee, schrijfster van Brain Balance, in 3 fasen:
Je kunt ook zelf een erkende burn-out coach zoeken. Samen met jou kijkt die naar de oorzaken van je klachten. Een coach maakt een plan van aanpak dat het beste voor jou werkt. Met goede hulp ga je zo snel mogelijk weer aan de slag. Je gaat ook privé weer prima functioneren.
De behandeling van een burn-out wordt niet vergoed door je basisverzekering. Een burn-out valt vanuit medisch oogpunt onder de ‘aanpassingsstoornissen’. En die moet je zelf betalen. Check wel of je werkgever (mee)betaalt. En als de bedrijfsarts je doorverwijst naar een psycholoog, dan is je baas verantwoordelijk voor de kosten. Medicijnen die je huisarts voorschrijft vallen wel onder je basisverzekering, na aftrek van eigen risico. Heb je een aanvullende zorgverzekering, dan dekt deze waarschijnlijk ook psychotherapie en mindfulness.
Je herstelt wel degelijk van een burn-out. Het is een misverstand dat mensen na een burn-out nooit meer de oude zijn. Op de werkvloer zouden collega's en managers je niet meer voor vol aanzien. Er is onderzoek dat dit tegenspreekt. Velen keren zelfs beter terug dan vroeger. Ze hebben uit hun traumatische periode levenslessen getrokken.
Je hoeft je niet te schamen voor je burn-out, want je bent verre van alleen. Volgens cijfers van het TNO hadden 1,2 miljoen werknemers in Nederland in 2021 burn-out klachten; dat is zo'n 16% van de beroepsbevolking.
Hoelang een burn-out duurt, hangt helemaal af van de persoon en de situatie. Meestal duren de klachten 6-9 maanden. Maar je kunt ook langer last houden van een burn-out.
Heb je je burn-out overwonnen? Daar mag je trots op zijn. Het is een knappe prestatie! Pas op voor een terugkeer van je klachten. Dit overkomt een kwart van alle mensen die ooit een burn-out hebben gehad. Breng de oorzaken goed in kaart en verval niet in oude patronen. Zo blijf je vitaal aan het werk.
Een burn-out verwarren mensen makkelijk met overspanning, overwerkt zijn en stress. Het gaat een stap verder. Veel symptomen lijken wel op elkaar. Ben je bijvoorbeeld overspannen, dan ervaar je misschien ook de volgende klachten:
Als je de oorzaken van overspanning wegneemt, dan kun je vaak snel weer de oude zijn. Denk aan oorzaken zoals te veel werk of tijdsdruk. Zorg bijvoorbeeld voor een goede werk-privébalans. Bij een burn-out is dat niet zo simpel. De klachten zijn langduriger. Dat kan een half jaar duren. Je bent het stadium van overspanning voorbij en moet vaak een behandeling of therapie volgen om te herstellen.
Naast stress, overspanning en burn-out kom je ook vaak de term surmenage tegen. Dit is het Franse woord voor ‘overwerkt’. Een fase die tussen stress en burn-out in zit. Een surmenage kan tot een burn-out leiden. Grijp vroegtijdig in als je overwerkt dreigt te raken.
Een andere aandoening die dicht tegen burn-out aan ligt is depressie. Het verschil volgens GGZnieuws is dat tussen ‘kunnen’ en ‘willen’. Iemand met een burn-out wíl nog wel naar buiten, maar het lukt niet. Ben je depressief, dan heb je nergens zin in. Herstel gaat volgens de Depressie Vereniging vaak samen met een combinatie van informele steun uit de omgeving en professionele hulp.
Als je je vitaal voelt, ben je lichamelijk en geestelijk in balans. Je vitaliteit kun je verbeteren: eet gezond, slaap voldoende, beweeg, ontspan en zorg dat je mentaal fit bent. Het zorgt voor meer energie, motivatie en mentale veerkracht. Waar wil jij meer over weten?