Landgoed de Utrecht van a.s.r. bestaat 125 jaar
We hebben vandaag een bijzondere jarige in ons midden: landgoed De Utrecht, ons grootste landgoed dat ook het langst in bezit is, bestaat namelijk 125 jaar! De levensverzekering Maatschappij Utrecht, een voorloper van a.s.r., startte in 1899 een groot ontginningsproject als geldbelegging. De toenmalige directeur kocht een stuk woeste grond in Brabant aan, dat uitgroeide tot het landgoed De Utrecht zoals wij dit nu kennen. Anno 2024 is a.s.r. hier nog altijd actief, zodat de generaties na ons hier ook later nog helemaal kunnen opgaan in de natuur. Het landgoed is namelijk vrij toegankelijk, via maar liefst 90 verschillende ingangen. En wat ons betreft mag dat altijd zo blijven!
Aan het einde van de 19e eeuw waren er in Nederland nog veel onontgonnen gebieden. De Nederlandse Heidemaatschappij (NHM) had als doelstelling om die ‘woeste grond’ te ontginnen en geschikt te maken voor agrarisch gebruik. Willem Pieter Ingenegeren, de directeur van De Utrecht, zag wel mogelijkheden voor zijn maatschappij om hierin te participeren en kocht in 1899 een groot stuk land bij Hooge en Lage Mierde in Noord-Brabant. Dit gebied zou uitgroeien tot landgoed ‘De Utrecht’.
Het eerste stuk woeste heidegrond ter grootte van 700 hectare werd voor de prijs van 11 euro per hectare gekocht van de toenmalige gemeente Hooge en Lage Mierde. 125 jaar later is Landgoed De Utrecht ruim 2.500 hectare groot, met bos, landbouwgrond en natuur. De grond is bijna 2.000 keer zoveel waard geworden. ‘Dat is nog eens vermogensopbouw’, vindt rentmeester Raymond Gennissen. ‘Van Ingenegeren had echt visie, de aankoop was een gouden greep. Het is een bijzonder stukje a.s.r.-bezit. Een waardevaste, veilige belegging met een mooi financieel en maatschappelijk rendement.’
Het landgoed bood een bestaan aan 200 tot 250 mensen, die woonden en werkten op het uitgebreide terrein. Sommigen waren werkzaam als loonarbeider op de grote boerderij en woonden in de arbeiderswoningen, anderen hadden een eigen boerderij. Daarnaast werkten er nog arbeiders die afkomstig waren uit omliggende gemeenten. De opvallende Brandtoren met houtvesterswoning uit 1905 is ontworpen door de architecten A.J. Kropholler en J.F. Staal, beide leerlingen uit de school van Berlage, die ook tekenden voor de Beurs van Berlage in Amsterdam.
Landgoed De Utrecht heeft nu nog steeds een belangrijke recreatieve functie. Maar liefst 1.800 hectare van de totale 2.500 hectare bestaat namelijk uit bos en natuurterrein. Op de 600 hectare landbouwgronden staan 7 verpachte boerderijen. En de overige 100 hectare heeft een woon- en recreatiefunctie. Hier staan ruim 50 verhuurde en in erfpacht uitgegeven woningen, waarvan diverse zijn aangemerkt als rijksmonument.
In de jaren 20 kreeg het landgoed ook een hotel: Huize Rustoord. Medewerkers van de verzekeringsmaatschappij konden er vanaf 1924 vakantie vieren of uitrusten. Huize Rustoord werd later bezet door de Duitsers en kreeg na de bevrijding van het zuiden zelfs koninklijk bezoek. Raymond: ‘Koningin Wilhelmina verbleef korte tijd in de villa. Ze gebruikte het als tussenstation in 1944, in afwachting van de bevrijding van Noord-Nederland.’ In juni 2018 bezocht koning Willem-Alexander de gemeenten Haghorst en Esbeek, waar het landgoed ligt. Hij was bekend met het landgoed, waar prinses Beatrix ook af en toe kwam paardrijden.
Het landgoed is vrij toegankelijk via 90 verschillende ingangen. Ruim 300.000 bezoekers per jaar komen hier wandelen, fietsen, paardrijden of golfen. Raymond: ‘Bij de brandtoren is in 1941 een botanische tuin voor bomen aangelegd, met exotische naaldbomen. Ook is er op het landgoed een grote natuurbegraafplaats, waar verbondenheid met de natuur en eerbied voor de natuurlijke kringloop centraal staan. Verder is er een mooi ven, waar je bij vorst ook kan schaatsen. En vanaf de 24 meter hoge uitkijktoren ‘d’n Flaestoren’ heb je een prachtig uitzicht over een paar belangrijke en kwetsbare natuurgebieden. Voor rolstoelgebruikers is op het landgoed bovendien een rolstoelpad van 2,5 km aangelegd. Tot slot kun je er ook nog lekker eten, drinken en slapen: het voormalige ‘koninklijke’ huize Rustoord is nu een hotel met restaurant. En bij herbergboerderij In den Bockenreyder kun je terecht voor koffie en een uitsmijter.’
