Hoe haalbaar is het om op je 40ste te kunnen stoppen met werken?
Veel mensen snakken ernaar: financieel onafhankelijk worden om te kunnen stoppen met werken. Niet voor niets wint de FIRE-beweging (Financial Independence and Retire Early) steeds meer terrein. Maar hoe haalbaar is het eigenlijk voor de gemiddelde Nederlander om op 40-jarige leeftijd te kunnen stoppen met werken? En stel dát het haalbaar is, word je dan wel gelukkig van de levensstijl die hiermee gepaard gaat? Dat vroegen we Marike Knoef, hoogleraar economie aan de Universiteit Leiden en directeur bij Netspar.
Krijg binnen 10 minuten inzicht in je financiële situatie, nu én later. En zet je eerste stap vooruit.
“Ik denk dat de FIRE-beweging een aantal goede kanten heeft. Zo zorgt het ervoor dat mensen over hun financiën en pensioen nadenken. Hierdoor wordt het financieel bewustzijn vergroot en dat is nodig, zowel nationaal als internationaal. Daarnaast zorgt de FIRE-beweging er ook voor dat mensen, zeker ook jongeren, meer over hun financiën en pensioen praten en dat doorbreekt het taboe.”
Tegelijkertijd hangen er volgens Marike ook nadelen aan de FIRE-beweging. “Soms wordt er ook wel een erg mooi beeld geschept. Dat schept verwachtingen die voor veel mensen niet haalbaar zijn. Dat leidt tot tegenvallers en teleurstellingen. Want vroeg met pensioen gaan is gewoon best wel heel duur. In de tijd dat je niet werkt bouw je namelijk geen pensioen op. Eén jaar eerder met pensioen kost je zo’n 8 tot 10% van je pensioen.”
Een belangrijke vraag wat Marike betreft. “De FIRE-beweging gaat gepaard met weinig consumeren, zodat je veel kunt sparen en daardoor vroeg met pensioen kunt. Dat past niet bij iedereen. Het is belangrijk om er niet zomaar achteraan te hollen. Vraag jezelf eerst eens af of jij daar wel gelukkig van wordt.”
Wat jou kan helpen bij het beantwoorden van de vraag of FIRE jou wel gelukkig maakt, is de afweging tussen consumptie en vrije tijd. “In economische theorieën wordt ook wel gesproken over ‘afnemende meeropbrengsten’. Dat wil in dit geval zeggen: uit de eerste euro’s die je uitgeeft haal je het meeste nut. Hoe meer je uitgeeft, hoe minder extra nut dat je oplevert. Dat geldt ook voor vrije tijd”, legt Marike uit. Je kunt je dus afvragen hoe nuttig het is om op 40-jarige leeftijd te stoppen met werken en of je daar gelukkig van wordt.”
Hoe zou jij consumptie en vrije tijd willen verdelen over jouw leven, nú en later? Welke balans zou jou gelukkig maken? Denk er eens over na.
De mildere of realistischere vorm van FIRE wordt ook wel HOT genoemd. HOT staat voor Happy, Opportunity-rich en Time-rich. In de podcast ‘Miepende millennials, kom eens in actie!’ van Jortcast praat Marike hierover met Jort Kelder.
Natuurlijk is het antwoord op deze vraag voor iedereen verschillend. Aan de hand van een voorbeeld kan Marike je wel een idee geven. In haar berekening gaat ze uit van een alleenstaande met een modaal inkomen zonder kinderen (inkomen ongeveer € 2.340 netto per maand). En voor de uitgaven van het criterium ‘niet-veel-maar-toereikend’ dat het SCP (Social Cultureel Planbureau) hanteert (ongeveer € 1.280 per maand). “Je verdient dan net genoeg om rond te komen en een beetje sociaal te participeren.” Wat hiermee wordt bedoeld zie je aan de rechterkant van onderstaande tabel. “Dit kost voor de meeste mensen wel wat moeite”, zegt Marike bedenkelijk.
“Als het geld dat over is (ongeveer € 1.060 per maand) wordt weggelegd voor later, is het theoretisch niet mogelijk om op 40-jarige leeftijd te stoppen. Op 45-jarige leeftijd is theoretisch gezien wél mogelijk, hoewel daar veel ‘mitsen en maren’ aan zitten”, zegt Marike. Zo gaat het criterium ‘niet-veel-maar-toereikend niet uit van bepaalde onvermijdbare kosten, zoals specifieke zorgkosten. Verder moet je al op 25-jarige leeftijd beginnen én heb je een rendement nodig van 4%. Dat betekent dat je dit doel nu niet bereikt door te sparen op een bankrekening, want de rente die je daarvoor ontvangt is bijna nihil. Door te beleggen met geld dat je over hebt, bovenop een financiële buffer, zou je het doel mogelijk wél kunnen behalen. Maar ook die manier biedt geen garantie.”
Hoewel op 45-jarige leeftijd stoppen met werken theoretisch dus wel zou kunnen, zou je je volgens Marike moeten afvragen of je dit wel wil. “Wil je ook vóór je pensioen een beetje genieten van het leven? Dan zou je wat minder kunnen sparen. Stel dat je als alleenstaande met een modaal inkomen en zonder kinderen niet bijna de helft opzijzet (die € 1.060) maar 20% (zo’n €468). Dan zou je tussen de 55 en 60 jaar kunnen stoppen met werken. Dat geldt ook voor mensen die samenwonen met ongeveer anderhalf modaal inkomen (€3.510 netto per maand). Hierbij gaan we er dan vanuit dat je dezelfde consumptie wil behouden tot aan de AOW-leeftijd. En dat je daarna AOW en eventueel automatisch opgebouwd werknemerspensioen ontvangt.”
Op welke leeftijd je zou kunnen stoppen met werken is ook afhankelijk van je gezinssituatie. Denk bijvoorbeeld aan de kosten die je hebt voor een kind, waaronder de studiekosten.
Houd rekening met inflatie
Goederen en diensten worden over het algemeen steeds duurder. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden in het kader van je uitgaven.
Het criterium ‘niet-veel-maar-toereikend’-criterium houdt rekening met de kosten voor een huurhuis. Maar wat als je een koophuis hebt? Hoe heeft dat invloed op het moment waarop je zou kunnen stoppen met werken?
“Als je een koophuis hebt, heb je waarschijnlijk ook een hypotheek. Over je hypotheek betaal je naast aflossing ook rente. Die rente zou je kunnen vergelijken met huren. Het is natuurlijk wel zo dat als je je hypotheek hebt afgelost je relatief lage woonlasten hebt. Je hebt dan minder geld nodig om rond te komen en zou op die manier mogelijk eerder kunnen stoppen met werken. Ook kunnen de huizenprijzen toenemen. Als je huis hierdoor meer waard wordt kun je dit zien als een manier van vermogen opbouwen. En dat vermogen zou je misschien weer kunnen gebruiken om eerder te stoppen met werken.”
Lees ook: Babette (35): “Extra aflossen op de hypotheek voelt zo veel lekkerder dan die nieuwe jeans”
Als je eerder wil stoppen met werken, heeft Marike een aantal tips voor jou waar je mee aan de slag kunt.
- Consumeer bewust
“Ik zou niet zeggen: spaar zoveel mogelijk en geef zo min mogelijk uit. Kijk vooral naar de balans waar jij gelukkig van wordt. Maar je kan wel bewust consumeren. Denk bijvoorbeeld twee keer na over of je wel echt gelukkiger wordt van het kopen van nóg een broek. Of is het toch niet zo nodig en zet ik het liever op mijn (beleggings)rekening?” - Bedenk wat jouw doel is
“Eerder stoppen met werken is geen doel op zich. Het zou je doel moeten zijn om je consumptie en vrije tijd goed te verdelen over je leven heen, zodanig dat je daar het meest gelukkig van wordt. Met dat doel is het goed om na te denken over wat daarvoor nodig is.”
Wil jij eerder stoppen met werken en wil je weten hoeveel je daarvoor nodig hebt? Of heb je een ander financieel doel waar je naartoe wil werken? Krijg in 10 minuten inzicht in jouw situatie en ontdek wat kan.
Beleggen brengt risico’s en kosten met zich mee. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen.
De beleggingsonderneming a.s.r. Vooruit is onderdeel van a.s.r.
