Werken is iets dat we met ruim 9 miljoen mensen doen in Nederland, in loondienst of als ondernemer. En hoewel het allebei over werk gaat, is het toch anders als je ondernemer bent dan wanneer je in loondienst werkt. Ja, ondernemers en mensen in loondienst kunnen hetzelfde beroep hebben, maar het runnen van een eigen bedrijf vraagt toch iets anders van een mens. Dijkhuizen: ‘Ondernemen gaat over het voor eigen rekening en voor eigen risico opzetten en/of runnen van een bedrijf. Dat betekent dus dat je om moet kunnen gaan met onzekerheid, met risico‘s en dat je verantwoordelijkheid moet kunnen nemen over jezelf, over je bedrijf en misschien ook wel over medewerkers.’ Dijkhuizen onderzocht in haar promotieonderzoek wat de impact is van het ‘ondernemer zijn’ op de psyche en het gedrag van mensen, maar ook wat het ondernemerschap van de ondernemer vraagt. ‘Naast de eerdergenoemde onzekerheid en risico’s is er de grote hoeveelheid werk, het werktempo, 24/7 bereikbaar willen zijn, nieuwe klanten binnenhalen, goede resultaten willen boeken enzovoorts.' 

'Het zijn allemaal elementen die maken dat de eisen van ondernemerschap groot zijn en heel anders zijn dan wanneer je in loondienst bent. En dat heeft ook zijn weerslag op zaken als werk-privébalans, het kunnen herstellen van werk, dealen met stress et cetera.’ Hoewel het verschilt van persoon tot persoon hoe iemand daarmee omgaat, is de druk op ondernemers over het algemeen groot. ‘De cijfers uit verschillende onderzoeken onderstrepen dat ook: vergeleken met mensen in loondienst ervaren ondernemers een zeer hoge werkdruk en stress. Waarschijnlijk omdat ze zelf eindverantwoordelijke zijn en continu moeten omgaan met onzekerheid. Dat veroorzaakt stress,’ aldus Dijkhuizen.

'Dat kan een negatief effect hebben op je resultaten: op financiële resultaten, maar ook op persoonlijke resultaten en de mate waarin jij jezelf succesvol vindt. Aandacht besteden aan die balans is dus om meerdere redenen zinvol.’ Op de langere termijn kan een verstoring van het evenwicht leiden tot uitval. Dijkhuizen: ‘Houdt die disbalans aan, dan zie je dat de mate van passie en bevlogenheid lager wordt en de stress veel meer een rol gaat krijgen. En hoe groter die rol wordt, hoe groter ook de kans op arbeidsongeschiktheid.’ Dijkhuizen merkt in de praktijk dat ondernemers heel lang doorgaan en vaak pas op een laat moment uitvallen, wanneer stressklachten er eigenlijk al langere tijd zijn. ‘Een ondernemer is financieel afhankelijk van diens onderneming en zeker als er geen of weinig vangnet is, blijven ze wachten tot het laatste moment. Je meldt je niet zomaar ziek. Daarnaast zit er soms ook een stukje schaamte. Een ondernemer voelt ‘dat bedrijf ben ik’, dus uitvallen kan dan als falen voelen.’

Volgens Dijkhuizen is het – niet alleen om uitval te voorkomen – voor ondernemers goed om regelmatig te reflecteren op jezelf als ondernemer, wat zijn je drijfveren, wat wil je er uit halen, waar ben je goed in en wat je wil bereiken. ‘Het antwoord daarop biedt handvatten om je werk in te richten op een manier die past bij jou als ondernemer. Is het bijvoorbeeld je motivatie om de wereld te veroveren met een nieuw concept, dan ben je heel anders bezig dan wanneer je twee dagen in de week naast een loondienstverband als ondernemer actief bent. De uitkomst is altijd gekoppeld aan de ontwikkeling van je onderneming en aan jouw ambitie, aan jouw competenties en aan wie jij bent als mens zijnde.’ Dijkhuizen noemt het ijsbergmodel van psycholoog David McClelland, een tool om te kijken naar wat mensen motiveert, wat hun drijfveren, waarden en overtuigingen zijn. ‘Hoe een ondernemer het liefst werkt en zakendoet hangt sterk samen met die aspecten. Drijfveren en motivatoren zijn van belang in waar je uiteindelijk terechtkomt, waarden en overtuigingen geven aan wat jij echt belangrijk vindt.’

Vaak denken ondernemers pas na over wat ze écht willen wanneer ze zijn uitgevallen, vaak te laat dus. Dit eerder in je carrière doen, helpt je verder als ondernemer en kan dus op de lange termijn stress en uitval voorkomen. Dijkhuizen: ‘Het klinkt heel simpel, maar heel veel mensen staan niet zo stil bij wie ze zijn. En wie je bent als mens, ben je ook als ondernemer. Het gaat om authenticiteit en dicht bij jezelf blijven, dus doe wat raakt aan wie jij bent als mens.’ 

Op de vraag of dit een pleidooi is voor ondernemers om zichzelf te leren kennen, antwoord Dijkhuizen bevestigend. ‘Het levert je de meest waardevolle inzichten op. En blijf er ook aandacht voor vragen bij jezelf. Reflecteer elk jaar of half jaar of je nog steeds blij wordt van jouw opdrachten, klanten enzovoorts. Is het antwoord nee, voer veranderingen door. Is het antwoord ja, dan weet je dat je op de goede weg zit.’