Luchtzuiverende verf: hoe werkt het en is het effectief?

De afgelopen jaren kwamen de nodige straatkunstprojecten in het nieuws waarbij luchtzuiverende verf een prominente rol speelde. In april 2020 publiceerde Het Parool een artikel over kunstenares Nouch die met inkt tekende die gemaakt was van uit smog afkomstige roetdeeltjes. Ze schilderde op muren die ze witte met een luchtzuiverende verf genaamd Airlite. ‘Elke vierkante meter wit heeft dezelfde impact als een vierkante meter bos’, staat er in het artikel. Ideaal dus voor een stedelijke omgeving waarin autoverkeer voor veel luchtverontreiniging zorgt.

In juni 2021 berichtte het AD over een muurschildering die in staat was ‘smog op te eten’. Volgens het artikel sloeg de verf tijdens het aanbrengen en uitharden ervan ‘net zoveel schadelijk geachte CO2 op als een jonge boom in een maand’. Of deze informatie klopt, hebben wij vooralsnog niet kunnen verifiëren. Wel hebben we een verfsoort gevonden waarvan de productinformatie zegt dat het in staat is om tijdens het drogen CO2 om te zetten in water. 

In september 2021 berichtte hetzelfde AD over een muurschildering in Zwolle die was aangebracht met luchtzuiverende verf. Volgens de kunstenaar Lonneke van Zutphen kan de verf die zij gebruikt (Air Cleaning Paint van Boysen KNOxOut) stikstof uit de lucht halen en omzetten in ‘onschuldige nitraten’. Eén vierkante meter verf zou evenveel stikstof filteren als een volwassen boom. Hoewel we af moeten gaan op de informatie die de fabrikant levert, lijkt dat inderdaad te kloppen. Die verf is voor iedereen te koop. Goed nieuws dus, voor het geval je je huis wil opfrissen. De vraag is alleen: kloppen de claims of moet er een korreltje zout bij?

Het geheim van luchtzuiverende verf zit ‘m in fotokatalyse. Dat woord bestaat uit twee delen: foto en katalyse. Om met het laatste te beginnen: katalyse houdt in dat een stof in staat is om een chemische reactie tot stand te brengen. Foto betekent dat dit gebeurt door middel van licht. 

Het stofje dat voor de fotokatalyse zorgt, is titaniumdioxide (TiO2). Wanneer dit in aanraking komt met Uv-straling (dat ook in zonlicht zit) komt er een chemische reactie op gang, waardoor schadelijke stoffen zoals stikstofoxiden en bacteriën worden omgezet in onschuldige nitraten. Vervolgens worden die nitraten door regenwater weggespoeld en afgebroken. Zo wordt de lucht schoner. Het mooie van een katalysator is dat het zelf niet van eigenschappen verandert. Oftewel, titaniumdioxide blijft z’n werk doen.

Voor zover wij kunnen beoordelen, klopt het dat titaniumdioxide in staat is om schadelijke stikstofoxiden om te zetten onschuldige nitraten. Maar of één vierkante meter verf hetzelfde werk verricht als één vierkante meter bos, durven we niet te zeggen. Bovendien is het winnen van titaniumdioxide ook behoorlijk belastend voor het milieu. Dus of het een opweegt tegen het andere is ook nog maar de vraag.

Op de website van Boysen KNOXOut lezen we dat ze hun verf diverse malen hebben laten testen, onder andere door de Environmental Research Group van King’s College London. Na een beetje googelen hebben we het bewuste rapport ook kunnen vinden. Kijken we naar de conclusies op pagina 18, lezen we dit: ‘The conclusion of this study is that the paint has no detectable effect in NOX or NO2 concentrations at a distance of approximately 5m.’

Misschien wordt het een ander verhaal als je dichterbij de muurschildering gaat meten. Maar voor nu is onze voorzichtige conclusie, hoe jammer ook: misschien is dit toch vooral een iets te optimistisch marketingverhaal van slimme verffabrikanten. Gevalletje te mooi om waar te zijn.

Als je milieubewust wilt verven, raden we vooral aan om verantwoorde verf te kiezen.