'Pensioenen moeten veel flexibeler en toegankelijker worden'

‘Pensioen is een belangrijke arbeidsvoorwaarde’, begint Folkert Pama. ‘En als we vandaag de dag zien dat zowel arbeidsvormen als arbeidsvoorwaarden flexibeler zijn dan ooit en veel meer worden afgestemd op het individu, willen we deze kenmerken ook terugzien in onze pensioenen. Dit is nu niet het geval. Het huidige pensioenstelsel is te complex en staat daarmee te ver af van de burger.’
Ook het nieuwe pensioenakkoord sluit volgens Pama onvoldoende aan bij de dynamische arbeidsmarkt waarin keuzevrijheid en maatwerk belangrijke begrippen zijn. ‘Werkgevers én werknemers vragen om meer flexibiliteit en maatwerk, maar deze krijgen ze ook in het nieuwe pensioenakkoord maar ten dele.’

In het nieuwe akkoord - waarvan de regels naar verwachting gaan gelden vanaf 1 januari 2022 – staat de beschikbare premieregeling, ofwel “defined contribution” (DC), centraal. De hoogte van het pensioen is hierbij afhankelijk van de ingelegde premie en kan – afhankelijk van beleggingsopbrengsten dus variëren. De premie staat vast, de opbrengst is onzeker. Pama: ‘In principe past een DC-regeling veel beter bij de huidige tijdgeest. Het biedt tenslotte meer keuzemogelijkheden voor werkgevers en deelnemers. Dat sluit mooi aan bij het gegeven dat werkgevers in toenemende mate de regie bij de werknemers neerleggen.’ Maar de manier waarop het akkoord de DC-regeling vormgeeft belemmert volgens Pama de flexibiliteit. Pama: ‘De nieuwe regels voor pensioen gelden namelijk voor alle pensioenregelingen in Nederland. Ook voor werkgevers die nu al een beschikbare premieregeling kennen en waar momenteel leeftijdsafhankelijke staffels voor worden gebruikt. Naar schatting zijn dat zo’n 50 duizend werkgevers met ongeveer 1,5 miljoen medewerkers. Zij zijn straks duurder uit.' 

'Hoe je het ook wendt of keert. Bij een “flat rate” is de premie voor medewerkers onder de 45 in de meeste gevallen hoger dan nu. En voor oudere medewerkers is de premie wellicht lager, maar deze groep moeten ze compenseren. Dat gaat werkgevers veel geld kosten. Bovendien moeten ze hun pensioentoezeggingen wijzigen. Dat is lastig. En dan is het ook ongeveer zo dat een medewerker die wordt gecompenseerd door z’n werkgever niet snel geneigd is om van baan te veranderen. Ook dit belemmert de flexibiliteit.'

Er is nóg een punt van aandacht als het gaat om DC-regelingen. Pama: ‘De koppeling tussen opbouw van het pensioen en de uitkering ervan is vaak niet optimaal geregeld en soms zelfs afwezig. En juist daarin valt veel winst te behalen, zo weten we inmiddels uit ervaring. De uitkeringsfase is tenslotte een belangrijk moment voor verzekerden. Zij kunnen hier verschillende keuzes maken. Of dat nu gaat om doorbeleggen of om een gegarandeerde uitkering tot overlijden. Veel is mogelijk. En als we opbouw op een slimme manier koppelen aan uitkering – bijvoorbeeld met eenzelfde portal – en we ervoor zorgen dat deze door één partij wordt beheerd, dan zou de overgang soepel kunnen verlopen. Het pensioen wordt hierdoor minder ingewikkeld en biedt meer mogelijkheden.’

Voeg aan dit alles heldere communicatie toe, of dat nu in de vorm is van voorlichting of uitleg, en het thema pensioen kan tot leven komen bij een doelgroep die het onderwerp voorheen vooral complex en ontoegankelijk vond. Pama: ‘We hebben geleerd dat we mensen al kennis moeten laten maken met het onderwerp pensioenen op het moment dat ze beginnen met werken. Bovendien moeten we “pensioen” breed formuleren. Het is veel meer dan financiële oudedagvoorziening. Pensioen gaat over het managen van de eigen financiën. Dat is relevant voor later, maar ook voor nu.’

Daarnaast is het volgens Pama een ‘must’ dat verzekeraars helder en toegankelijk communiceren rondom het onderwerp pensioenen. Pama: ‘Juist omdat pensioenen straks persoonlijker en flexibeler zijn, en we het mensen gemakkelijker willen maken om met dit onderwerp aan de slag te gaan, is laagdrempelige communicatie essentieel. Wij noemen dat in onze eigen strategie “helpende communicatie”, ofwel korte, heldere teksten, aangevuld met beelden en filmpjes en digitale tools die mensen helpen inzicht te krijgen in hun pensioensituatie. We realiseren ons ook dat er een grote groep analfabeten en minder digitaal vaardigen is. Deze groepen ondersteunen we bijvoorbeeld met cursussen. Maar bovenal moeten we mensen snel en toegankelijk antwoorden geven op de vragen die ze hebben. Via onze bestaande kanalen, maar ook op nieuwe manieren, waarbij we ons kunnen richten op specifieke doelgroepen. Wij doen dat bijvoorbeeld met de site ikdenkvooruit.nl. Hierop staan échte, persoonlijke verhalen gebaseerd op werkelijke vragen van klanten. En dat is precies wat onze communicatie moet zijn: toegankelijk, persoonlijk en relevant.’